KARBON, SERA GAZI, KARBONDİOKSİT, KARBONDİOKSİT EŞDEĞERİ AYNI ŞEYLER MİDİR?

Hayır.

Karbon, periyodik tablonun 14. grubunda yer alan, metalik olmayan bir kimyasal elementtir ve iklim değişikliğine katkıda bulunan birincil sera gazı karbondioksiti oluşturur. 

Karbondioksit, fosil yakıtların, katı atıkların-biyolojik maddelerin yakılması ve çimento üretimi gibi belirli kimyasal reaksiyonlar sonucu atmosfere girer; karbon döngüsünün doğal bir parçası olarak emilir ve salınır. İnsan etkisiyle karbondioksit salan fosil yakıtların kullanımındaki artış ve buna karşılık karbonu tutan doğal yutak alanlardaki azalma, karbon döngüsünü bozmakta ve iklim değişikliğine neden olmaktadır.

Sera gazları, atmosfere gelen enerjiyi emerek/tutarak ısının kaybını yavaşlatır ve sera gazı etkisi olarak da bilinen, dünyanın sıcaklığını artıran doğal sürece yol açar. Sera gazları, karbondioksit başta olmak üzere metan, azot oksit, nitröz oksit ve F-gazları gibi birçok farklı gazı kapsamaktadır. İnsan faaliyetleri sonucunda sera gazlarının miktarındaki/yoğunluğundaki (ppm; particles per million) artış, dünyadaki ısınmayı daha büyük oranda artırır ve iklim değişikliğini tetikler.

Karbondioksit eşdeğeri, sera gazlarından kaynaklanan emisyonları karbondioksit eşdeğerlerine dönüştüren ve böylece küresel ısınma potansiyelleri (global warming potential - GWP) temelinde karşılaştırma yapılması fırsatı sunan, bir metrik ölçüdür. Genellikle “milyon metrik ton  karbondioksit eşdeğeri” (MtCO2e) olarak ifade edilir. 

Karbondioksit eşdeğeri, iklim politikaları oluşturulurken çeşitli sektörlerin ve ülkelerin sera gazı emisyonlarını ve azaltım planlarını ortak bir birim ile karşılaştırılmasını sağlar. Böylece farklı sera gazlarının miktarları birbirleriyle kıyaslanabilir; ülkeler ve sektörler için toplam sera gazı emisyon miktarı hesaplanabilir.

Meraklısına: Karbondioksit eşdeğeri nasıl hesaplanır?

Bir gazın milyon metrik tonu ile küresel ısınma potansiyeli katsayısının (GWP’sinin) çarpımıyla hesaplanır. Örneğin, metanın GWP’si 25’tir, yani metan karbondioksitin 25 katı daha çok ısınma potansiyeline sahiptir. Bu nedenle 1 milyon metrik ton metan, 25 milyon metrik ton karbondioksit eşdeğeri olarak hesaplanır.